Gepubliceerd: Zaterdag 10 oktober 2009
Auteur: Brenno de Winter
De Nederlandse entertainmentindustrie maakte deze week geen beste beurt met de tarieven voor het embedden van muziek. Tijd om vijf problemen op een rijtje te zetten.
De afgelopen week stond bol van het nieuws over Buma en Brein. De teneur: rechtszaken, "valse bewijzen", flaters, sommaties, nieuwe tarieven, protesten, Kamervragen.
Een week geleden introduceerde Buma/Stemra torenhoge tarieven voor het online embedden van muziek, ook voor particuliere bloggers. Maar na krap een week draaide Buma/Stemra het plan gedeeltelijk terug na "grote maatschappelijke en politieke commotie." Hoe zou die commotie toch komen?
De ?rechtenorganisaties? zijn net t? graaigraag
De industrie roept veel irritatie op door net iets te enthousiast voor de rechthebbenden geld te innen. Mensen snappen best dat je moet betalen voor het werk van anderen, maar het gevoel dubbel of driedubbel te moeten te betalen overheerst. Als een radiostation al betaalt voor het laten horen van muziek vinden veel ondernemers het oneerlijk als zij voor het laten horen van dat station nog eens voor precies hetzelfde moeten betalen aan Buma/Stemra.
Als voor de auteursrechten is betaald aan Buma/Stemra, moet vervolgens ook geld worden opgehoest aan de Sena. Die organisaties komen ook al een tijdje langs bij podcasters en webradiostations, waarbij de tarieven zo hoog zijn dat ze effectief de initiatieven om zeep helpen. Ook open-sourcefans is het al langer een doorn in het oog dat zij de entertainmentindustrie moeten spekken via een CD- of DVD-heffing als zij een Linux-distributie op een CD-branden.
Dat mensen met een eigen website Buma/Stemra zouden moeten betalen voor het embedden van een filmpje was een nieuwe streek. Het maakt namelijk niet uit of er bij de bron al is betaald is of niet. Uit onderzoek van GeenStijl blijkt dat SonyBMG zelf mensen uitnodigt om videoclips te embedden op hun website en daarmee als deelnemer van de incassoclub een heffing lijkt te triggeren. Overigens is het nog niet duidelijk of er niet n?g een heffing van andere organisaties als de SENA te verwachten is, want zij komen niet voor de schrijvers van songs op maar voor de uitvoerenden van de muziek.
Die laatste organisatie stuurt soms lukraak facturen aan bedrijven. Zo kreeg PC-Active-oprichter Wammes Witkop een spookfactuur voor een lege BV. Alleen waar het innen meestal wel lukt, was dat in dit geval niet zo. De rekening viel niet goed. Er volgende een tegenfactuur, aanmaningen en uiteindelijk daagde Witkop SENA voor het gerecht. Om net voor de zitting onder een nederlaag uit te komen gingen de 'rechthebbenden' door de knie?n. Het bedrag was inmiddels opgelopen van ?297,50 tot ?609,00.
Verbrassen lijkt centraler te staan dan rechthebbenden
Het geld dat burgers en bedrijven ophoesten voor de goede zaak komt niet altijd op de juiste plaats terecht. Zo liet Buma/Stemra maarliefst 14 miljoen euro op de beurs verdampen in plaats van dat dit geld naar rechthebbenden ging. Datzelfde geldt voor de inrichting van het kantoor, waarbij blijkt dat er in ieder geval tientallen stoelen van ?2.350,50 per stuk zijn gekocht.
In het geval van veel andere organisaties is ook niet echt duidelijk hoe geld wordt verdeeld en wat er nou precies aan de strijkstok blijft hangen. Ook daar blijken organisaties vooral goed aan zichzelf te denken. Zo wist PC Active te bewijzen dat de makers van blanco cd's en dvd's maarliefst 20 procent van de heffingen kregen en daarmee concurrentievoordeel houden. De rechthebbenden wederom het nakijken en andere spelers in de markt hadden een concurrentienadeel.
Industrie tart politiek
Door het introduceren van nieuwe heffingen voor het embedden wordt de politiek opnieuw getart. Eerder dit jaar werd door een kamercommissie een auteursrechtenplan ge?ntroduceerd, waaruit juist bleek dat er een uniforme licentiesysteem moest komen. Ook maakten de politici duidelijk dat er moest worden gezocht naar andere bronnen van inkomsten.
Diverse organisaties zijn druk doende om een heffing op harde schijven en mp3-spelers te krijgen. Totdat er een Europese visie is, wil de overheid dat niet hebben. De belangenorganisaties kunnen daar niet op wachten en inmiddels zijn er meerdere rechtszaken gestart. Door dat te doen klagen ze de partijen aan, die ze ook het bestaansrecht hebben gegeven. En dan verbaasd zijn als er 'maatschappelijke beroering' ontstaat over nieuwe heffingen?
Heilloze gevechten
Stichting Brein en internationaal de RIAA strijden als Don Quichot tegen de molens. Zo worden momenteel The Pirate Bay, Mininova en FTD aangepakt in de hoop daarmee het uitwisselen van films, games en muziek te stoppen. De ervaring leert dat dit niet veel oplevert.
Zodra een dienst wordt gestopt staat er een ander op, terwijl de juridische strijd kostbaar is en veel media-aandacht trekt. Gedurende de procedure krijgen platformen voor bestandsuitwisseling dan veel aandacht. Zo werden eerder Napster, Grokster en Kazaa met succes aangepakt en om zeep geholpen. Ook zogenaamde legale winkels als AllOfMP3.com werden met veel bombarie gestopt.
In de VS worden ook particulieren voor het gerecht gedaagd. Dat zet veel kwaad bloed als een omaatje of alleenstaande moeder financieel wordt geru?neerd voor een paar songs. Daarbij gebeurt het ook nog wel eens dat mensen zonder computer worden aangeklaagd, omdat ? net als de SENA bij Witkop ? feiten niet goed zijn uitgezocht. Rekeningen van Buma/Stemra kunnen wat dat betreft nog wel eens interessant worden.
Het incorrecte Experian-rapport van Brein over The Pirate Bay/Reservella deze week spreekt in dit verband boekdelen. Men zwaait eerst met ondeugdelijk bewijs en als het uitkomt dat er onzin in staat, speelt het ineens "geen enkele rol" meer in de rechtszaak.
De industrie frustreert goede alternatieven
Als er initiatieven komen om legaal gebruik te maken van muziek dan frustreert de muziekindustrie die. Zo kunnen Nederlanders nog steeds niet gebruik maken van de populaire streamdienst Spotify, omdat de licenties niet rond zijn. De service wordt algemeen gezien als een reddingsboei voor de muziekindustrie.
Het gebeurt wel meer dat pogingen om legaal muziek aan te bieden negatief en formeel worden benaderd. Zo werd jaren geleden mp3.com de nek omgedraaid, omdat het bedrijf de mogelijkheid bood om een online kluis met muziek te bewaren. Met een applicatie werd gecontroleerd of iemand echt een cd in bezit had als dat het geval was, kwam de muziek beschikbaar. De muziekindustrie klaagde het bedrijf met succes aan door te stellen dat niet de cd van de klant was opgeslagen, maar een andere kopie. Pijnlijk detail was dat de site juist de aankoop van cd's bleek te stimuleren.
Nog altijd zijn er partijen die gebruik maken van digital rights management, waardoor de muziek niet op alle apparaten is af te luisteren. De eerlijk betalende klant krijgt dan een slechter product dan de gebruiker van illegale diensten, die gewoon een standaard mp3-bestand krijgt.
De muziekindustrie lijkt voor een ramkoers met politiek, klanten en belanghebbenden te hebben gekozen met hun manier van omgaan met nieuwe problematieken. Als de strategie is irritatie oproepen, mensen tegen het been schoppen, kansen missen en de industrie om zeep helpen dan is de strategie goed. Als dat niet de bedoeling is dan moet er snel herijkt worden, want voor de buitenwereld lijkt blunder op blunder te worden gestapeld.
Zou het schrappen van de embedtarieven voor particuliere bloggers het begin van zo'n herijking kunnen zijn?
